Rozpoczęcie nauki w szkole podstawowej jest ogromnym przeżyciem dla dziecka, jego rodziców, a niejednokrotnie całej rodziny.
Dziecko wkracza w świat obowiązków, systematycznego ale często intensywnego przyswajania nowych treści i umiejętności, zróżnicowanego zespołu dzieci i młodzieży. Ten szkolny start zależy od wielu czynników, wśród których rolę dominującą pełni osiągnięcie dojrzałości szkolnej.
„Przyjmuje się, ze dziecko dojrzałe do podjęcia nauki w szkole, to takie, które ( za: Przetacznik-Gierowska, Makieło-Jarża 1985):
1. jest dostatecznie rozwinięte fizycznie i ruchowo, zwłaszcza w zakresie precyzyjnych ruchów rąk i palców;
2. posiada dobrą orientację w otoczeniu oraz określony zasób wiedzy ogólnej o świecie;
3. posiada na tyle rozwinięte zdolności komunikacyjne, aby móc porozumiewać się w sposób zrozumiały dla rozmówcy (zarówno dorosłego jak i rówieśnika);
4. potrafi działać intencjonalnie, tzn. podejmuje celowe czynności i wykonuje je do końca;
5. jest uspołecznione w stopniu pozwalającym na zgodne i przyjazne współdziałanie z rówieśnikami, liczenie się z chęciami i życzeniami innych oraz wykonywanie poleceń kierowanych przez dorosłych do całej grupy dzieci;
6. jest na tyle dojrzałe emocjonalnie, aby rozstać się z matką na czas pobytu w szkole oraz kontrolować doświadczane emocje ( lęk, złość i inne) nie uzewnętrzniając ich w sposób gwałtowny.” 1
Każda z tych kwestii znajduje bezpośrednie przełożenie na funkcjonowanie dziecka w szkole. Pierwszoklasista powinien być adekwatnie do swego wieku silny i sprawny fizycznie. Dobra koordynacja ruchów, w szczególności rąk, zaprocentuje w nauce pisania, wykonywaniu prac plastycznych i zabawach zręcznościowych. Dojrzałość do nauki w szkole objawia się także ciekawością świata, prawidłowym interpretowaniem poleceń, pojmowania zasad czytania i liczenia, skupieniem uwagi na pracy, doprowadzaniem rozpoczętego zadania do końca. Ważna jest też mowa dziecka, która powinna być w pełni zrozumiała.
Nowy etap w życiu dziecka - szkoła
Przygotowanie społeczne natomiast zapewni dobre funkcjonowanie w grupie rówieśniczej, łatwe nawiązywanie kontaktów, a także pozwoli dziecku na większe usamodzielnienie się. W tym czasie znaczenie i atrakcyjność kontaktów z kolegami ze szkoły bardzo szybko rosną. Jeżeli nasz pierwszoklasista zaczyna naukę w gronie znajomych z przedszkola lub podwórka, to ten start będzie ułatwiony. Większego wsparcia potrzebuje dziecko, które wchodzenie w szkolny świat obowiązków i zadań zaczyna w nowej grupie.
Niezwykle ważną częścią dojrzałości szkolnej jest sfera emocjonalna. Powinna się na tym etapie pojawić kontrola emocji tzn. dziecko z godnością przeżywa rozłąkę z mamą, nie ma nieuzasadnionych ataków złości, nie wybucha płaczem z błahego powodu, nie wymusza osiągnięcia celu agresją lub upartością, odpowiednio przyjmuje krytykę i radzi sobie z lękiem. Dzięki temu z pewnością łatwiej będzie mu zaistnieć w nowej grupie rówieśniczej, pokonywać szkolne problemy i cieszyć się sukcesami.
Oceniając nasze dziecko przed pierwszym dzwonkiem warto uświadomić sobie, że jakaś sfera lub umiejętność może wypaść słabo. To jednak nie przekreśla żadnego ucznia. Na pewno wymaga większej uwagi i wsparcia ze strony rodziców oraz nauczycieli. W sytuacjach trudnych może warto skorzystać z pomocy pedagoga albo psychologa. Ścisła współpraca dorosłych musi służyć systematycznemu niwelowaniu braków i pełnej aklimatyzacji pierwszoklasisty w szkole.
Przez ostatnie dni sierpnia i początek września na pewno nie spowodujemy, że nasze dziecko osiągnie wymagany poziom w sferze dydaktycznej i wychowawczej. Możemy jednak zachęcać je do nauki w szkole i motywować do pokonywania trudności. Wsparcie rodziców w tym względzie jest bardzo ważne. Możemy znaleźć wiele plusów i wspaniałych cech, dla których nauka ma sens, a życie szkolne dostarczy niezapomnianych wrażeń. Wykorzystajmy nasze dobre szkolne wspomnienia jako zachętę dla dzieci do przeżywania podobnych sytuacji. Przygotujmy wspólnie szkolne wyposażenie i miejsce do nauki. Nauczmy naszą pociechę pakować plecak. Wybierzmy się na spacer do szkoły. Najważniejsze jednak, to doceniajmy nasze dziecko, dostrzegajmy nawet najmniejsze starania i uświadamiajmy mu często że: może, potrafi, poradzi sobie.
1 Barbara Harwas-Napierała, Janusz Trempała, Psychologia rozwoju człowieka , Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006
Autorem artykułu jest Anna Dąbrowska - pedagog