Gdy dziecko boi się „borowania” zębów

Zgodnie z wynikami Ogólnopolskiego Monitoringu Zdrowia Jamy Ustnej próchnicę ma ponad 85 proc. dzieci 6-letnich, a ubytki w zębach 95 proc. dzieci i młodzieży do 18-go roku życia.
Oczywiście lepiej jest zapobiegać niż leczyć, ale z danych statystycznych wynika że prawie 90 proc. Małych Pacjentów wymaga leczenia stomatologicznego. Leczenie próchnicy poprzez oczyszczenie chorych tkanek zęba wiertłem i założenie wypełnienia jest najbardziej rozpowszechnioną metodą. Jak sobie poradzić w sytuacji gdy dziecko boi się „borowania”? Czy wiertło jest jedynym narzędziem do oczyszczenia zęba od chorych tkanek?
We współczesnej stomatologii pojawia się coraz więcej możliwości leczenia zębów bez „wiercenia”. Do takich metod należą laserowe oraz abrazyjne leczenie, infiltracja. Impregnacja i ozonowanie chorych tkanek pomagają zatrzymać rozwój próchnicy. Wybór metody leczenia zależy zarówno od współpracy Małego Pacjenta, jak i stanu chorego zęba oraz jamy ustnej.

Powietrzna abrazjaPowietrzna abrazja

Metoda polega na opracowaniu chorych tkanek strumieniem powietrza i środka ściernego (tlenek glinu) pod odpowiednim ciśnieniem. Usunięcie próchnicy odbywa się warstwa po warstwie poprzez „ścieranie” i oderwanie chorej tkanki od zęba. Abrazję powietrzną można zastosować u dzieci współpracujących, które negatywnie odbierają hałas i wibrację tradycyjnego opracowania próchnicy wiertłem. Leczenie abrazyjne jest minimalnie inwazyjne, w większości przypadków nie wymaga znieczulenia miejscowego, oszczędza zdrowe tkanki zęba. Ma ograniczone zastosowanie u osób z chorobami układu oddechowego.

Laserowe leczenie próchnicy

Opracowanie tkanek zęba odbywa się promieniem światła o dużej energii bez kontaktu końcówki lasera z zębem. Jest to metoda minimalnie inwazyjna, czyli przy opracowaniu próchnicy oszczędza się dużą ilość zdrowej tkanki (wiertłem usuwa się zarówno tkankę chorą jak i zdrową). Przy pracy laserem nie ma wibracji tak nieprzyjemnych dla wielu pacjentów. Odgłos jest zupełnie inny niż przy pracy wiertłem.

Laserowe leczenie próchnicy

Leczenie w większości przypadków jest całkowicie bezbolesne i nie ma potrzeby znieczulenia. Dodatkowym atutem laserowego leczenia próchnicy jest dezynfekcja tkanek – laser zabija wszystkie drobnoustroje. Po usunięciu chorych tkanek laserem ząb jest wolny od bakterii i przygotowany do założenia wypełnienia. Leczenie laserowe próchnicy jest szczególnie polecane u dzieci ze względu na małą inwazyjność, dezynfekcję ubytku i oszczędność tkanek zdrowych, co jest bardzo ważne w przypadku malutkich ząbków Małych Pacjentów. Leczenie próchnicy laserem jest polecane również u osób dorosłych jako metoda z wyboru dla ubytków przyszyjkowych i niezaawansowanych zmian, a także jeden z etapów leczenia próchnicy i przygotowania zęba do założenia wypełnienia przy leczeniu konwencjonalnym.

InfiltracjaInfiltracja

Innowacyjną metodą leczenia próchnicy bez użycia wiertła jest infiltracja preparatem Icon. Stosuje się u dzieci współpracujących i dorosłych na początkowe zmiany próchnicowe w postaci białych plam. Infiltracją można leczyć zarówno próchnicę na zębach przednich jak i stycznych powierzchniach zębów bocznych. Powierzchnie styczne są bardzo wrażliwym punktem, gdyż można je oczyścić jedynie nicią dentystyczną i specjalnymi szczoteczkami międzyzębowymi. Włókna manualnej czy elektrycznej szczoteczki do zębów nie są w stanie dotrzeć by oczyścić przestrzeń pomiędzy zębami. Leczenie próchnicy na powierzchniach stycznych wymaga usunięcia dużej ilości tkanek zdrowych, gdyż dostęp najczęściej uzyskuje się od góry zęba. Zastosowanie metody infiltracji pozwala wyleczyć niezaawansowane zmiany próchnicowe pomiędzy zębami bez użycia wiertła i bez utraty zdrowych tkanek. Odpowiednia kwalifikacja zęba do danej metody i prawidłowe wykonanie procedury są kluczowe by osiągnąć sukces. Pole zabiegowe musi być suche, a preparat odpowiednią ilość czasu przebywać na zębie, dlatego niezbędne jest stosowanie koferdamu (gumy izolującej zęby od śliny) i dobra współpraca pacjenta.

Impregnacja, czyli lapisowanieImpregnacja, czyli lapisowanie

Zabieg dotyczy głównie zębów mlecznych. Na zmienioną próchnicowo tkankę nanosi się płyn Lugola i azotan srebra, w ten sposób dezynfekuje się tkankę chorą i utwardza się ją. Podczas wizyty nie używa się wiertła. Chora tkanka zmienia swój kolor na czarny, zdrowa pozostaje białą. Ilość i częstotliwość lapisowania ustala lekarz.

OzonowanieOzonowanie

Metoda polega na zastosowaniu właściwości bakteriobójczych aktywnego tlenu, źródłem którego jest ozon. W kontakcie z tkanką ozon rozpada się i tworzy wolne rodniki tlenu, które zabijają próchnicowe bakterie i dezynfekują chorą tkankę. To jest efektywna metoda wspomagająca leczenie próchnicowych zmian początkowych. Również ozonowanie można stosować jako końcowy etap leczenie konwencjonalnego próchnicy by zdezynfekować tkanki zęba przed założeniem wypełnienia.

Zarówno impregnacja, jak i ozonowanie tylko dezynfekują chorą tkankę zęba, zabijają bakterie. Nie da się przy pomocy tych metod usunąć chorą tkankę, odbudować i zabezpieczyć ząb wypełnieniem.
Im wcześniej zostanie zdiagnozowana zmiana próchnicowa, tym więcej korzyści. Na bardzo wczesnym etapie zmiany próchnicowe mają charakter odwracalny, można je leczyć bez użycia wiertła i nie osłabiając zęba poprzez usunięcie tkanek chorych i częściowo zdrowych. Ząb z wypełnieniem już na całe życie zostanie zębem z wypełnieniem i jego stan może się tylko pogarszać lub w najlepszym przypadku pozostać taki sam. Wypełnienie wymaga okresowych kontroli oraz wymiany co jakiś czas na nowe, a najbardziej nowoczesne materiały stomatologiczne nie mają takich samych właściwości jak zdrowa tkanka zęba. Świadome dokonanie wyboru metody leczniczej wspólnie z lekarzem pozwoli leczyć próchnicę minimalnie inwazyjnie i zachować jak najwięcej tanek zdrowych zęba. Szeroko pojęta profilaktyka: skuteczna higiena jamy ustnej domowa i profesjonalna, zdrowa dieta, wzmacnianie tkanek zębów profesjonalnymi preparatami oraz regularne profilaktyczne kontrolne wizyty stomatologiczne – pozwoli cieszyć się zdrowym i pięknym uśmiechem przez całe życie.

O autorze:
Lek. dent. Swietłana Kozaczuk – autorka blogu Rodzice, Dzieci i Dentysta o zdrowiu jamy ustnej; lekarz-dentysta w PerioCare – Specjalistyczne Centrum Stomatologiczne, i Dentamax – Specjalistyczne Centrum Stomatologii Rodzinnej, Implantologii i Ortodoncji w Krakowie; sekretarz Polskiego Towarzystwa Stomatologii Laserowej.